Oksijen Terapi Cihazı (Oksijen Konsantratörü) Nedir?
Eğer hastalarda uzun süreli oksijen tedavisi gerekli olursa oksijen terapi cihazına ihtiyaç duyulur. Oksijen terapi cihazının medikal literatürdeki adına oksijen konsantratörü denir. Konsantratör kelimesi İngilizce’den direkt olarak geçmiştir. Orijinali “concentrator” olan kelime anlam olarak “konsantre edici” yani “yoğunlaştırıcı” kelimesine karşılık gelir.
Oksijen terapi cihazı veya diğer adıyla oksijen konsantratörü, soluduğumuz havada bulunan oksijeni ayrıştırarak % 90 ila %95 oranı arası saf hale getiren ve soluma güçlüğü çeken hastaların kullandığı bir cihazdır. Aynı zamanda halk dilinde “oksijen makinası” olarak da isimlendirilmektedir.
Solunum güçlüğü çeken hastalarda, vücudumuz için en önemli gaz olan oksijenin akciğerlerde havadan ayrıştırılması zorlaşabilir. Bundan dolayı vücuda giren oksijen miktarı zaman içinde azalacaktır. Organların beslenmesi ve yaşam kalitesinin devamı için oksijen miktarı son derece önemlidir. İşte tam bu aşamada Oksijen Terapi Cihazı (Oksijen Konsantratörü) imdada yetişir.
Oksijen terapi cihazında ayrıştırılan oksijen, hekim kontrolünde belirlenecek akış hızında nazal kanüller (burna giren ince ve esnek hortumlar) aracılığıyla hastalara aktarılır.
Oksijen Terapi Cihazı Nasıl Çalışır?
Oksijen terapi cihazında ilk etapta hava bir filtreden geçirilerek zararlı partiküllerden ayrıştırılır. Cihaz içinde bulunan “kolon takımı” adı verilen özel üniteden geçen hava içinde bulunan oksijen ayrıştırılır. Oksijen miktarı bu sayede yoğunlaştırılarak arttırılmış olunur ve saflaştırılmış oksijen elde edilir.
Oksijen konsantratörü çıkışında “nemlendirme üniteleri” mevcuttur. Nemlendirme ünitelerinde işaretli maksimum seviyeyi geçmeyecek kadar su konulmalıdır. Aynı zamanda su miktarı minimum seviyeden aşağı inmemelidir. Yani su seviyesi çizgilerin arasında kalmalıdır. Burada kullanılan su mümkün mertebe “distile edilmiş” yani “saflaştırılmış” olmalıdır. Saf su adıyla piyasadan kolayca temin edilebilir. Eğer bu suyu temin edemiyorsanız içme suyu kullanabilirsiniz. Ama birincil önerimiz kesinlikle saf su kullanılması yönündedir!
Nemlendirme ünitesinin nemlendirme haznesi çıkışına “nazal kanüller” bağlanır. Nazal kanüllerin buruna gelecek kısımları hastanın burnuna yerleştirilmelidir ve sıkma aparatı ile hastanın baş hizasına göre yükseklik seviyesi ayarlanmalıdır.
Nazal kanül takıldıktan sonra cihaz çalıştırılır ve “flowmetre” ile istenilen oksijen akış miktarı ayarlanmalı ve tedaviye başlanmalıdır. Hastanın durumuna göre bu akış uzman bir hekim tarafından belirlenmelidir.
Flowmetre Nedir?
Ev tipi oksijen terapi cihazlarında havadan ayrıştırılarak yoğunlaştırılan oksijenin nemlendirilerek hastaya aktarılması sağlanır. Bu cihazlarda ekstra bir oksijen tüpü vb. ilave kaynak bulunmaz. Bu sebeple daha çok “oksijen konsantratörü (yoğunlaştırıcısı)” olarak isimlendirilirler.
Flowmetre oksijenin akış hızını ayarlamaya yarayan bölümdür. Ayrıca “debimetre” ve “akış ölçer” isimleri de bu bölüm için kullanılabilir. Hastane tipi oksijen terapi cihazlarında ayrıca oksijen kaynağı bulunduğu için flowmetre bir regülatör (düzenleyici) ile birlikte kullanılır.
Oksijen Konsantratör Cihazlarının Bakımı Nasıl Yapılır?
Oksijen konsantratör cihazlarının periyodik olarak bakımdan geçmesi ve değişmesi gereken sarf malzemeleri bulunur. Cihaz ortam havasını kullandığı için girişte bulunan filtrelerin düzenli aralıklar ile temizlenmesi çok önemlidir.
Cihazda üç adet filtre mevcuttur:
1) Hepa filtre (Bakteri Filtresi): Bu filtre havada bulunan bakterileri süzerek hijyen sağlar. İngilizce “High Efficiency Particulate-Free Air” kelimelerinin baş harfinden oluşan HEPA kısaltması ile anılır. Türkçe karşılığı “Yüksek Verimli Partikülsüz Hava” anlamına gelir. Aynı zamanda piyasada “pall” filtre adı ile de anılmaktadır. Fakat “pall” bir marka olduğu için en doğrusu “hepa filtre” veya “bakteri filtresi” denmesidir. Bakteri filtresi yıkanarak temizlenmeye uygun değildir! 3 ila 6 ay aralığında değiştirilmesi gereklidir. 3. Aydan itibaren filtrenin ortasında başlayan kararma zaman ilerledikçe artacaktır. Siyahlaşmanın yoğunlaşmasını beklemeden filtreyi değiştirmenizi tavsiye ediyoruz.
2) Sünger ve keçe filtre: Hepa filtre (Bakteri filtresi) çıkışında kullanılır. Yıkanabilir özelliktedirler ve haftada bir yıkanmalıdırlar. Yıkanan filtreler iyice kurutularak kullanılmalıdır! Eğer kurumasını bekleyecek süreniz yoksa yedek filtreler edinmelisiniz. En fazla 2 ay sonra bu filtreler yenisi ile değiştirilmelidir.
3) Hava giriş filtresi: Bu filtre cihazın hava girişi yapıldığı bölümdedir. Bu filtre de yıkanabilir özelliktedir ve haftada bir yıkanması gereklidir. İyice kurutulmadan kullanılmamalıdır!
Nazal kanüllerin (burun hortumları) ortalama kullanım ömrü 1 aydır. Esneyerek burna takılan bu hortumlar 1 ay sonra esneklik özelliklerini yitireceklerinden dolayı sertleşerek burun içinde tahrişe sebep olacaktır. Bu sebeple nazal kanüller 1 aydan daha fazla kullanılmamalıdır.
Cihaz çıkışında kullanılan nemlendirme ünitelerinin ortalama kullanım ömrü 1 aydır. Daha uzun süre kullanımlarda hava çıkış delikleri tıkanabilir ve cihazın faydadan ziyade zarar vermesine sebep olabilir. Değiştirilmesi önemlidir.
Oksijen konsantratörlerinin üzerinde kullanım saatlerini belirten sayaçlar mevcuttur. Bu sayaçlar her 1200 saat kullanım sonrası veya 3 aylık kullanım sonunda uyarı vererek cihazın mekanik bakımının yapılması gerektiğini hatırlatır. Bu uyarı sonrası cihazı satın aldığınız firma ile irtibata geçmeli ve teknik destek istemelisiniz. Teknik servis hem bakımı hem de oksijen ölçümlerini uygular ve cihazı tekrar kullanıma hazır hale getirir.
Oksijen konsantratörlerindeki değişim gerektiren parçaların kullanım sürelerini özetlersek;
- HEPA Filtre (Bakteri Filtresi): minimum 3 ay – maksimum 6 ay
- Sünger ve Keçe Filtre: maksimum 2 ay
- Nemlendirme ünitesi (su kabı): maksimum 1 ay
- Nazal kanüller (burun hortumları): maksimum 1 ay
NOT: Kullanılan parçaların ömürleri kullanım süresine göre değişiklik gösterebileceğinden sağlığınızın önemi açısından kesinlikle en doğru sürede değişmesi gerekmektedir! Bu konuda 7/24 bizlere ulaşarak gerekli bilgileri alabilirsiniz…
Oksijen tedavisinin etkili olabilmesi için günde en az 15 saat oksijen desteğinin sağlanması gerektiği bilgisi araştırmalar sonucu elde edilmiştir. Cihazın geceleri de kullanılması oldukça önemlidir çünkü uykuda iken kandaki oksijen miktarı düşüş gösterir. Sağlıklı kişilerde bu oksijen düşüşü sıkıntı oluşturmaz fakat solunum güçlüğü çeken hastalar için son derece önemlidir. En doğru kullanım şekli alanında uzman bir hekime danışarak oksijen terapi cihazlarının kullanılması yönündedir.
Bulunduğum bölgede elektrik çok sık kesiliyor? Ne yapmalıyım?
Ev tipi Oksijen terapi cihazları (Oksijen Konsantratörleri) elektrik enerjisi ile çalışırlar. Eğer bulunduğunuz bölgede çok sık elektrik kesiliyor ise kullanım süresine göre gücünü tercih edebileceğiniz akülü güç kaynaklarını kullanabilirsiniz. Ayrıca elektrik olmadan da kullanabilmeniz için oksijen tüpü de bulundurabilirsiniz. Oksijen tüpleri sayesinde belirli bir süreye kadar ek oksijen kaynağı imkanı sağlamış olacaksınız.
Uyarı: Oksijen Konsantratörlerinin kullanıldığı alanlarda cihaza yakın bir şekilde kesinlikle bir ateş kaynağı bulundurmayınız! Oksijen yanmayı hızlandıran bir gaz olduğu için yangın çıkma riskini en aza indirmelisiniz.
Oksijen konsantratörleri solunum güçlüğü çeken hastalar için sürekli kullanılması gereken cihazlardır. Eğer hasta evinden daha uzakta bir yere seyahat edecekse bu cihazı da yanında götürmesi gereklidir. Bu noktada taşınması oldukça kolay olan taşınabilir oksijen konsantratörlerini tercih etmek isteyebilirsiniz.
