Horlama sorunundan mustarip o kadar çok insan vardır ki, Dünya üzerinde uykusunda rüya görenler horlayanlara göre çok daha azdır desek yanılmış olmayız. Özellikle iki veya daha fazla kişinin aynı ortamda uyuması gerektiği durumlarda, horlayan kişiler, uykusu hafif olanlar için bir işkenceye dönüşmektedir. Hatta horlama sorunu bir çok karı kocanın yataklarını bile ayırmak zorunda kalmasına kadar gitmektedir. Fakat bu yazımızda horlamanın çıkarttığı rahatsız edici sesten ziyade, horlamanın kişi sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri, nedenleri, uyku apnesi ile ilişkisi ve tedavi yöntemlerine değineceğiz. Öyleyse horlamanın ne olduğuna açıklık getirerek yazımıza başlayalım.
Horlama Nedir?
Horlama, kişinin uyku esnasında nefes yollarında meydana gelen darlaşmaya bağlı olarak ortaya çıkan seslere verilen addır. Horlamanın şiddeti nefes yolundaki darlığın büyüklüğüne göre değişebilir. Hatta aşırı kilolu hastalarda bu durumun ciddiyeti daha fazladır. Kişinin burun, gırtlak ve nefes yolu yapısı da horlamaya sebep olabilir.
Peki Neden Horlarız?
Bir insan ne kadar sağlıklı olursa olsun hayatının bir döneminde veya çoğunlukla horlama durumu ile karşılaşabilir. Uyku esnasında nefes alışı sırasında, nefes yollarındaki darlık sebebi ile hava geçişi sırasında titreşimler oluşur. Bu titreşimler sonucu ses dalgaları meydana gelir. Titreşimlerin şiddetine bağlı olarak horlamanın şiddeti de değişecektir.
Yetişkin insanların %45’i zaman zaman % 25’i ise sürekli horlamaktadır. Horlama sorunu, özellikle erkeklerde ve kilolu kişilerde daha sık olmakla beraber her insanda görülebilir. Kişinin yaşı arttıkça horlama sıklığının da arttığı gözlenmiştir.
Horlama sorunu ile ilgili aşağıdaki video sizlere daha çok fikir verecektir:
Erkekler Neden Daha Çok Horlamaktadır?
Erkeklerin kadınlar göre daha çok horlamalarının en belirgin sebebi, yağlanmanın kadınlarda genel olarak kalça bölgesinde, erkeklerde ise boyun ve karın çevresinde yoğunlaşmasındandır. Özellikle kilosu fazla olan erkeklerde yatarken (genellikle sırtüstü yatarken) karın kitlesinin diyaframa baskısıyla göğüs içi basıncı artar, dilin de arkaya kayması ve uyku ile birlikte yutak çevresindeki yumuşak dokuların ve kasların gevşemesiyle horlamayı doğuracak şartlar ortaya çıkmış olur. Kadınların kas yapısındaki farklılıkların da horlamayı azalttığı düşünülmektedir. Menopozdan sonra hormonal değişiklikler sonucu kadınların kas yapısı da erkeklerinkine benzemeye başladığından, belirli bir yaştan sonra kadınların da horlama oranı erkeklere yaklaşır, hatta eşitlenir.
Horlamanın En Sık Nedenleri Nelerdir?
- Burun, boğaz ve çene şekli ile ilgili sorunlar
- Uvula (halk arasında küçük dil olarak da bilinir) veya yumuşak damak şişmesi
- Bademciklerin ve adenoidlerin şişmesi
- Soğuk algınlığı veya alerji
- Aşırı kilo
- Alkol tüketimi
- Uyku ilacı almak
- Antihistaminik kullanmak
- Hamile olmak
- Uyuma şekli
- Yorgunluk
- Yüksek tansiyon
- Kalp hastalıkları
- Uyku apnesi
- Yeterince uyuyamamak
Horlamanın Belirtileri Nelerdir? Kişi Horladığını Nereden Anlayabilir?
Horlama, kendi başına bir belirti olarak görülür, fakat birisi sizi horladığınız için uyandırmadan kendi horlamanıza uyanıyorsanız işte en önemli belirti budur. Özellikle kesik kesik nefes alırken, nefesinizin kesildiğini hissederseniz veya çevrenizdekiler bu konuyla ilgili sizi çok fazla uyarıyorsa bu da diğer önemli bir belirtisidir.
Horlama çok basit bir sorun gibi görülse de, altta yatan ciddi hastalıklar söz konusu olabilir. Uzun süre devam eden horlama, dinlenme sonucunda geçmiyorsa veya kesik kesik ve birden nefes alarak devam ediyorsa, kalp veya yüksek tansiyon gibi bazı hastalıklara bağlı gelişebilir.
Horlamanın bazı belirtileri şunlardır:
- Sabahları hissedilen boğaz ağrısı
- Gün içinde yorgun hissetme
- Kan basıncını veya kan şekerini kontrol etmekte zorlanma
- Çarpıntı
- Uyumada zorluk çekme
- Geceleri nefes nefese uyanma
- Konsantrasyon bozukluğu
- Sinirlilik gibi durumlardır
Horlamadan Bir Sorun Olarak Bahsedebilir miyiz?
Kesintisiz, yani solunum düzensizliğinin eşlik etmediği horlamaya basit horlama denir. Horlama ile nefes duraksamaları ve uykuda bölünme ortaya çıkmıyorsa hastaya herhangi bir zarar vermediği düşünülmekteydi. Ancak son zamanlarda yapılan araştırmalar ile uykuda solunumla ilgili düzensizlikler (örneğin solunum durmaları) olmasa bile, basit horlamanın, gece boyunca solunum için harcanan güç dolayısıyla vücutta yorgunluğa, buna bağlı olarak da gündüzleri halsizlik ve uykulu hallere neden olabildiğini göstermektedir. Burada, gürültüden dolayı çevrenin, özellikle de eşin rahatsız olması ve uykusunun bölünmesi söz konusudur. Zaten basit horlaması olan kişiler, daha çok yakınlarının ısrarı dolayısıyla hekime başvururlar.
Horlama bazılarınca önemsiz ve basit bir durum olarak kabul edilebilse de bazen bütün bir ev halkını huzursuz eden bir sorun haline gelebilir. Yaşam kalitesini düşürür. Ailenin diğer bireyleri için uykusuz gecelerin sorumlusu haline gelebilir. Horlayan kişi tatil ve iş gezilerinde istenilmeyen oda arkadaşı olur. Horlayan kişinin tıbbi olarak da birçok sorunla karşılaşması olasıdır. Kişinin kendine verdiği zarar daha büyüktür. Dinlenilmeden geçirilen geceler vardır. Aşırı horlayan kişilerde yüksek tansiyon, horlamayan kişilere göre daha sık görülmektedir.
Horlamanın Tedavisi Mümkün müdür?
Horlamanın bir çok tipi tedavi edilebilir. Alınacak bazı tedbirlerle basit horlamada iyileşmeler sağlanabilir.
Erişkin horlayan kişiler için aşağıda sıralanan önerilere uyulmalıdır:
- İdeal vücut kilosuna ulaşılmaya çalışılmalı,
- İyi bir adele yapısı kazanmak için sportif bir yaşam biçimi seçilmeli,
- Horlayan kişiler uyku ilaçları, sakinleştirici ve antihistaminik denilen alerji ilaçlarını uykudan önce almamalı,
- Uykudan 4 saat önce alkol almaktan sakınmalı,
- Uykudan 3 saat önce ağır yemekten sakınmalı,
- Aşırı yorgunluktan sakınmalı,
- Uykuda sırt üstü yatmak yerine, sağ yana veya sol yana yatmak tercih edilmelidir.
Eski bir öneri olarak pijama sırtına tenis topu dikmek hala faydalı bir yöntemdir. Böylece kişinin sırt üstü uyumasına engel olunur. Evde horlamayan kişilerin sizden önce uykuya geçmeleri için onlara süre tanımanız faydalı olacaktır. Kilo fazlalığının horlamanın en önemli nedenlerinden birisi olduğu bilinmektedir. Kilo fazlası olup zayıflayan hastaların %80’inde horlamanın önemli derecede azaldığı veya tamamen ortadan kalktığı görülmüştür.
Horlamanın Uyku Apnesi İle Olan İlişkisi Nedir?
Horlama bazen kişinin solunum yollarında nefes alışını kısa bir süre durduracak kadar tehlikeli bir boyuta ulaşabilir. Nefesin kesildiği bu sürece “Apne” adı verilir. Yani apne, nefes durması demektir. Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu (kısaca TUAS) uykunun başlamasıyla birlikte yumuşak dokuların gevşemesi ve nefes alma sırasında oluşan negatif basınç dolayısıyla solunum yolunun tıkanması, böylece ağız ve burundan hava girişinin en az 10 saniye süreyle engellenmesi ve bu sırada vücudun solunum için aşırı çaba göstermesiyle karakterize ciddi bir hastalıktır. Nefes durmaları gece boyunca sık olarak (bazen yüzlerce kez) tekrarlamaktadır, her biri ortalama 20-40 saniye sürelidir, şiddetli olgularda bu süre iki dakikadan fazla olabilir! Nefes durmaları sırasında kandaki oksijen miktarı önemli ölçüde azalır, dolayısıyla kalp, beyin ve diğer organlara yeterli oksijen ulaşamaz.
Tıkayıcı Uyku Apnesi Sendromu Teşhisi Nasıl Konmaktadır?
Aşağıdaki belirtileri kendinizde ne sıklıkla görüyorsunuz?
- Sabah kalktığınızda uykunuzu alamamış ve aşırı yorgun uyandıysanız
- Sabah şiddetli ağız kuruluğu ile uyanıyorsanız
- Sabah baş ağrıları çekiyorsanız
- Eskiye oranla daha sinirli ve daha tahammülsüz iseniz
- Stres yönetiminizi sürdürmede güçlük yaşıyorsanız
- Çocuğunuzun okul başarı düşmeye başladı ise
- Unutkanlığınız eskiden olmadığı halde artış göstermiş ise
- Gece bir veya daha fazla kez tuvalete kalkıyorsanız
- Eskiye oranla belirginleşen ve iklim şartlarıyla açıklanamayan gece terlemeleriniz söz konusu ise
- Cinsel istekte azalma, (erkekte) iktidarsızlık başlamışsa
Yukarıdaki bir çok belirti sizde mevcut ise tıkayıcı uyku apnesi sendromundan mustarip olabilirsiniz.
TUAS sorununun en kesin teşhisi, bir uyku çalışması ile ortaya koyulur. Bir gece boyunca uyku odası adındaki özel odada polisomnografi cihazına bağlı olarak uyuyan hastanın uykuya ait tüm kayıtları alınarak uzman bir hekim tarafından değerlendirilir. Tedavi planı ise her hastanın belirtileri, uyku çalışması sonuçları ve muayene bulgularına göre düzenlenir.
Tıkayıcı Uyku-Apne Sendromu (TUAS) Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Tedavide izlenebilecek iki esas yöntem mevcuttur:
- İlk yöntem cerrahi operasyondur. Bademcik, geniz eti veya burun bozukluklarından kaynaklı horlamalar cerrahi tedavisini gerektirmektedir. Boğazdaki hareketli dokuların sabitleştirilmesi ve hava yolunun daha genişletilmesini sağlayan horlama ameliyatlarından başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Özel lazerli cerrahi operasyonlar ile bu ameliyatlar son derece kolaylaşmıştır.
- Genel durumu ameliyata uygun olmayan, başka bir hastalığından dolayı ameliyat olamayan ya da cerrahi operasyondan fayda göremeyecek kadar ileri hastalarda CPAP veya BPAP adındaki pozitif basınçlı uyku apnesi cihazları, bir ağız-burun maskesi yoluyla kişinin uykusunda kullanılmaktadır.
